Hoe werkt de maag van een paard?

Want juist die maag kan soms ongemakken veroorzaken. We willen als eigenaar of ruiter het beste voor ons paard. Het rantsoen wordt samengesteld en berekend, er wordt gezocht naar goed ruwvoer, de paarden komen lekker lang buiten. En toch… toch krijg je te horen dat er een maagzweer ontdekt is. Of dat de maag voor discomfort zorgt voor jouw paard of pony. Want ben je ervan bewust, óók recreatiepaarden kunnen hier last van hebben. Het is een mythe dat alleen paarden die veel krachtvoer krijgen vatbaar zijn voor maagzweren. Maar, hoe komt dit? En hoe werkt de maag überhaupt?

De werking/anatomie

Paarden zijn van oudsher gewend om hele dagen te eten en te bewegen. Het ‘hapje-stapje-hapje’ idee. De maag van een paard is erg klein, zeker ten opzichte van het totale lichaamsgewicht. Denk hierbij aan een inhoud van 8-15 liter en daarbij kan de maag ook niet oprekken. Het is dan ook erg belangrijk om het voer over verschillende kleine porties over de dag te verdelen om de capaciteit niet te overschrijden.

De maag bestaat uit twee delen; zie ook figuur 1. Het bovenste gedeelte is door de structuur van de maagwand niet goed bestand tegen een zure omgeving (lage pH).
In het onderste gedeelte wordt de maag beschermd door een slijmlaag. In dit gebied wordt maagzuur geproduceerd. Er is een duidelijke scheidslijn tussen het bovenste en onderste gedeelte; de margo plicatus.

De rol van speeksel

Speeksel speelt een belangrijke rol aangezien dat natriumbicarbonaat bevat welke bufferend (pH verhogend) werkt. Let wel, er wordt veel meer speeksel geproduceerd wanneer het paard een kilogram ruwvoer eet tov een kilogram krachtvoer. 

Maagzweren

Zoals hierboven beschreven is de maag een delicaat orgaan in het grote paardenlichaam. En het is echt een misvatting dat alleen paarden die veel krachtvoer krijgen als enigen maagzweren kunnen ontwikkelen. Er zijn veel factoren die hierbij een rol kunnen spelen. Uiteraard is goed management de basis, dus de verdeling tussen kracht- en ruwvoer, kleine porties verdeeld over de dag en bij voorkeur eerst ruwvoer geven (stimuleert speekselproductie) en pas daarna krachtvoer. Daarnaast worden maagzweren ook vaak gerelateerd aan stress en inspanningsniveau.

Maar wat is een maagzweer eigenlijk? Een maagzweer is een beschadiging in het slijmvlies van de maag, vaak op de scheiding van het onderste en bovenste gedeelte. En wie van jullie zelf wel eens een maagzweer heeft gehad; dat is echt geen pretje!

Hoe vaak komen maagzweren bij paarden voor?

Sowieso vaker dan je denkt! Bij racepaarden wordt vaak in 90% van de gevallen maagzweren ontdekt, 9 op de 10 paarden dus! In een Deens onderzoek met 201 paarden werd bij 53% van de paarden maagzweren geconstateerd; dit waren in de ogen van hun eigenaren gezonde paarden en ze stonden niet zwaar in het werk. Het waren allemaal paarden voor recreatief gebruik. In 2015 is er een onderzoek gedaan in Engeland onder wilde paarden (met (nagenoeg) geen menselijke interactie), die dus de ideale ‘hapje-stapje-hapje’ situatie hebben. In deze studie werd bij 22-29% van de wilde paarden maagzweren geconstateerd. 

Dit geeft dus aan dat niet alleen huisvesting de boosdoener is. Ook is er een eerder onderzoek gedaan bij (dragende) merries die gewoon op de wei stonden; hier werd in 71% van de gevallen maagzweren geconstateerd.

Wat kun jij doen?

Ben je bewust van wat je jouw paard voert. Het is erg interessant om de hoeveelheid ruwvoer te wegen. De stelregel om 1,25-1,5% van het lichaamsgewicht in ruwvoer te voeren wordt vaak aangehouden. Bij een paard van 600 kilo is dat dus al snel 7,5-9 kilogram. Verdeel de porties voer over de gehele dag en zorg ervoor dat het paard bij voorkeur continu toegang heeft tot ruwvoer. Het is sowieso raadzaam om jouw voermanagement periodiek eens kritisch onder de loep te nemen!

Referenties op aanvraag.